Grondig, diepgaand en verstrekkend
Nieuwe inspectieronde Arbeidsinspectie over houtstof
De Arbeidsinspectie inspecteert tot 2027 een aantal willekeurige timmerfabrieken op eerlijk, gezond en veilig werken. Daarbij wordt speciaal gekeken naar houtstof. Recentelijk kreeg Timmerfabriek Schouten in Zwaagdijk bezoek. “Best pittig”, aldus eigenaren Robin en Marije Jonker. Zij drukken collegabedrijven op het hart net als zij maar beter voorbereid te zijn. “De RI&E, blootstellingsbeoordeling, plan van aanpak, basiscontract met de arbodienst, specificaties van de afzuiging, alles moest op tafel.”
TEKST EN BEELD Kees de Vries
“We hameren erop dat de werkplek per werkklus wordt schoongemaakt.”
Robin en Marije Jonker zouden net op een korte vakantie gaan, toen vlak daarvoor een NBVT-circulaire binnenkwam. Een bericht over het project Blootstelling Houtstof kondigde een nieuwe inspectieronde van de Arbeidsinspectie aan. “Het zal toch niet, zeiden we tegen elkaar”, aldus Marije, die HR in haar portefeuille heeft. “Met dertien personeelsleden zijn we een redelijk kleine timmerfabriek,” zegt Robin, “het is ook allemaal niet zo spannend hier.” Toen hebben ze de bescheiden bij elkaar gelegd, zegt Marije. “We hebben aan een van onze medewerkers verteld waar hij een en ander kon vinden voor het geval de inspectie langskwam.” Ze waren koud op hunvakantiebestemming toen de Arbeidsinspectie inderdaad in Zwaagdijk voor de deur stond.
Zelfwerkzaamheid
De nieuwe inspectieronde van de Arbeidsinspectie volgt op een pilotproject uit 2023 bij 25 houtverwerkende bedrijven. Uit de resultaten en de terugkoppeling van de inspecteurs toentertijd blijkt dat bedrijven waar werknemers aan houtstof worden blootgesteld, meer verantwoordelijkheid moeten nemen om werknemers beter te beschermen tegen blootstellingsrisico’s. Er bleek weinig of geen kennis van de arbocatalogus en het werken met (online) tools zoals 5xbeter en de zelfinspectietool stofvrij werken. Het kennisniveau van werknemers is vaak (te) laag, aldus de Arbeidsinspectie, waarbij vooral het midden- en kleinbedrijf vaak niet de middelen en mogelijkheden heeft om professionele hulp in te schakelen die inhoudelijke kennis heeft van gevaarlijke stoffen. De Arbeidsinspectie constateert dat kosten-batenafwegingen bij het nemen van maatregelen op procesniveau vaak leiden tot veiligheidsmaatregelen op werknemersniveau: ‘De in 2023 opgehaalde inspectieresultaten geven aanleiding om werkgevers in de houtverwerkende industrie in de programmaperiode 2024-2027 te inspecteren op blootstellingsrisico’s aan houtstof.’ Hiervoor zet de Arbeidsinspectie een interventiemix in van monitoren, informeren en handhaven. Daarbij ligt de nadruk op zelfwerkzaamheid van de bedrijven. Ze moeten aantoonbaar zelf aan de slag.
Marije en Robin Jonker.
Toolbox
Het was de eerste keer dat de Arbeidsinspectie bij de huidige eigenaren van Timmerfabriek Schouten aan de deur stond. “Waarom precies bij ons, verwonderde ons wel”, zegt Robin. Marije: “We zijn een klein bedrijf met een hecht team. We nemen arbeidsomstandigheden serieus en willen dat het personeel zo veilig mogelijk werkt. We hameren erop dat de werkplek per werkklus wordt schoongemaakt. En niet met perslucht, maar met een stofzuiger. Je weet dat houtstof in onze sector een onderwerp is en dat je daar als werkgever en werknemers iets mee moet. Meerdere keren per jaar houden we een toolbox-meeting met het personeel om iedereen van de risico’s te doordringen.”
Schouten kreeg een goede beoordeling. De werkplaats is schoon en netjes.
Diepgaand
De inspecteurs van de Arbeidsinspectie voeren tijdens het bezoek gesprekken met bedrijfsleiding en werknemers, nemen een monitorlijst door en doen een rondgang op de werkvloer. Tijdens de rondgang wordt primair gekeken naar blootstelling aan houtstof en blootstelling aan vluchtige organische stoffen tijdens spuitwerkzaamheden. Overige risico’s worden meegenomen indien er sprake is van ernstig gevaar voor personen. De ondernemingsraad of vertegenwoordiging van het personeel wordt expliciet gevraagd om bij het bezoek aan te sluiten. De documenten rondom gezond en veilig werk moeten volledig en actueel zijn. “Dat betekent dat we de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) moesten overleggen, de blootstellingsbeoordeling, het plan van aanpak en het basiscontract met de Arbodienst”, legt Marije uit. “Dingen die we gelukkig allemaal voor die tijd al op orde hadden.”
Stofzuiger en veegmachine behoren tot de standaard inrichting van een timmerfabriek.
Filters
Maar wie zoekt zal vinden, zo ook bij Schouten. Robin: “De machines en de afzuiginstallatie werden bekeken en ook de aanwezige industriële stofzuigers werden aan een onderzoek onderworpen.” Dat bleek bij Schouten een verbeterpunt. “De stofzuigers kwamen bij de aanschaf met filters van filterklasse L. Het afscheidingspercentage van dat type filter is 99 voor schadelijke stoffen met grenswaarden groter dan 1 mg/m3. Echter, voor houtbedrijven is filterklasse M voorgeschreven (99,9 procent afscheidingspercentage filtersysteem voor schadelijke stoffen met grenswaarden groter dan 0,1 mg/m3). Dat moeten en gaan we dus aanpassen.” Robin raadt collega’s aan de filters in hun stofzuigers aan nader onderzoek te onderwerpen. “Wij wisten het niet en ook onze leverancier was verbaasd.” Ook de Dopper waterflessen die Schouten het personeel geeft, ontsnapten niet aan de aandacht van de inspecteur. Marije: “Die zijn afsluitbaar met een losse draaidop. De inspectie vond een drinkfles met een vaste sluiting op de werkplek beter.”
Mot en stof laten zich niet voorkomen. Het gaat om de maatregelen die je neemt om het kwijt te raken.
Aantonen
Schouten kreeg een goede beoordeling. De algemene indruk is positief en de werkplaats is schoon en netjes, aldus de inspecteur. Wel verlangde die aanvullend nog specifieke informatie. Bijvoorbeeld over de afzuiginstallatie en de explosieveiligheid. Schouten moet ook de geschiktheid van de aanwezige stofzuigers en veegmachine voor houtstof aantonen. En de inspecteur wilde voorbeelden van de toolbox-meeting over de risico’s van houtstof. Jonker: “Dit was onze eerste inspectie en we zijn blij dat we er goed doorheen zijn gekomen. Wie zijn zaken op orde heeft, komt er ook redelijk snel doorheen. Wie dat niet heeft, kan maar beter snel beginnen. In eerste instantie voor jezelf en je personeel, maar ook voor de Arbeidsinspectie.” Bij ernstige overtredingen treedt de Arbeidsinspectie handhavend op. De maatregelen lopen uiteen van een waarschuwing met daarbij de mogelijkheid een verbetertraject te starten tot in het uiterste geval stillegging van de activiteiten.
Op de website van de Arbeidsinspectie staat voor bedrijven de zelfinspectietool werken met gevaarlijke stoffen. Zij kunnen daar – door de ogen van een arbeidsinspecteur – beoordelen of zij voldoen aan de wet- en regelgeving op het gebied van werken met gevaarlijke stoffen en welke maatregelen nodig zijn. SSWT en NBVT helpen bedrijven het opstellen van een RI&E.
